Musical Tot Altijd door de ogen van een persoon met MS
Fantastisch, fenomenaal, integer, grappig, aangrijpend, sereen, intens, raak, eerlijk, inspirerend, pakkend, speciaal, zeer zeer goed, gewaagd, atypisch, ijzersterk, emotioneel, respectvol, humoristisch, uniek, moedig, warm, stevig, herkenbaar, liefdevol, ontroerend, beklijvend, bewonderenswaardig, prachtig, evenwichtig, perfect, subliem, heel straf, levensecht. Dit is slechts een kleine greep uit de lovende publieks- en persreacties op het ijzersterke en aangrijpende muziektheaterstuk ‘Tot Altijd’ dat op 17 februari in première ging in het Fakkeltheater in Antwerpen.
Scenarist en regisseur Manu Jacobs baseerde zich voor deze musical op de bekroonde film ‘Tot Altijd’ van Nic Balthazar (2012). Beide brengen het waargebeurde verhaal van Mario Verstraete, persoon met MS, en de eerste niet-palliatieve patiënt die euthanasie kreeg in België. Mario was een overtuigd voorvechter van het eerste uur voor het recht op waardig sterven. Mede dankzij zijn strijd werd de mogelijkheid tot euthanasie werkelijkheid.
De film ‘Tot Altijd’ heb ik tot nu niet gezien. Toen deze in de zalen kwam, was onze tweede en jongste telg 10 dagen oud. Ik had dus plezantere prioriteiten. Daarnaast hield de MS zich toen - behalve de invaliderende vermoeidheid - ook redelijk koest. Het verhaal van Mario kwam bovendien al eens eerder dicht op m’n vel. Hij heette niet alleen ‘Verstraete’ - zoals mij - maar had ook net euthanasie toegepast in de periode dat ik dezelfde harde diagnose kreeg als hij. Even extra slikken dus … Hoewel een paar van mijn favoriete acteurs meespelen (Koen De Graeve! Geert Van Rampelberg!) besliste ik de film niet te gaan kijken. Dit zou mij alleen maar meer onderdompelen in het moeilijke leven met MS, waar ik liever niet nog meer mee geconfronteerd werd.
Hoe anders is dit nu 10 jaar later bij de musical ‘Tot Altijd’! Via mijn verhaal in de podcast ‘leven met MS’ van Line Ellegiers en Jo Hens mocht ik de première van ‘Tot Altijd’ bijwonen in het Fakkeltheater. Topacteurs Jo Hens (Niko uit ‘Familie’) en Line Ellegiers (musical ’40-’45) vertolken de rol van Mario Verstraete en Lynn, een bijzondere vriendin van Mario.
Wat. Een. Première!!!
Deze cast zet het beste theaterstuk neer dat ik ooit zag! Wat een talent op dat podium! Naast Jo en Line spelen en zingen ook David Cantens, Floris Devooght (vrienden van Mario) en Anne Mie Gils (moeder van Mario) de pannen van het dak. Tibe Hermans en Siebe Pulinx spelen afwisselend de zoon van Mario Verstraete. Met grote ogen en een krop in de keel zag ik hoe de acteurs er minutieus in slagen de leefwereld en de worstelingen van personen met MS en hun omgeving weer te geven. Het sober decor, de zwart-witte kledij, de schitterende belichting en de fantastische muziek van Jérémie Vrielynck en Timo Descamps zorgen dat de treffende dialogen van de acteurs maximaal tot hun recht komen.
Dit stuk greep me bij de keel van begin tot einde en mijn aandacht verslapte geen moment. Ik werd helemaal weggeblazen door het verhaal en de acteerprestaties van de acteurs. En uiteraard huilde ik tranen met tuiten, het hele stuk lang. Als persoon met MS is dit stuk zo ontzettend herkenbaar ... Zowel de onmacht, de onzekerheid, het verdriet, het steeds meer weigerende lichaam als ook de levenslust van vele personen met MS komen duidelijk aan bod. De thema’s liefde, vriendschap, relaties, ziek worden, leven en dood die in het stuk aan bod komen, zijn daarnaast zo universeel dat de hele zaal zich uitermate betrokken voelde. Het publiek was dan ook muisstil en bij momenten dankbaar voor de perfect getimede grappen. Een pareltje van een theaterstuk! En het leven zoals het is, met een lach en een traan, zoals Mario het ook ten volle leefde.
Geen enkel minpuntje te bekennen, wat mij betreft, maar wel enige nuancering, essentieel voor personen MS en hun omgeving. Het verhaal dat in de musical gebracht wordt, is dat van Mario, één van de vele duizenden personen met MS. MS hebben betekent namelijk niet dat je sowieso nood zal hebben aan euthanasie. Het blijft een mogelijkheid waar we sinds de strijd van Mario recht op hebben wanneer er geen enkele oplossing meer mogelijk is voor het fysiek en psychisch lijden dat met MS gepaard kan gaan. Een menselijke uitweg, een mogelijkheid om waardig te sterven, voor wanneer we zelf vinden dat we niet meer waardig kunnen leven. En dit geldt voor alle patiënten, ongeacht hun aandoening, die ooit op dit punt in hun leven zouden belanden.
Situatie Mario niet zo maar vergelijken met leven van andere personen met MS
Dat Mario voor euthanasie koos was zijn volste recht. MS kent echter zoveel verschillende uitingsvormen dat je de situatie van Mario niet zomaar kan overnemen voor andere personen met MS. Daarnaast is het aantal medicijnen dat MS afremt sindsdien ook sterk toegenomen. Toen Mario in 1993 de diagnose kreeg, was net één medicijn goedgekeurd dat MS deels zou afremmen. In 2003, toen mijn diagnose viel, had ik keuze uit vier medicijnen. Ondertussen zijn er tal van middelen bijgekomen, waardoor de behandeling veel meer op maat van de uitingsvorm van MS en de levensstijl van de persoon met MS kan afgestemd worden. Door die ontwikkelingen hebben meer personen met MS tegenwoordig een grotere kans op een (langer) kwaliteitsvol leven. Naast de medische en zorgwereld, draagt ook MS-Liga Vlaanderen hieraan bij door hun dienstverlening en activiteiten voor MS-bondgenoten en hun omgeving up-to-date te houden.
Ondertussen werden 5 extra voorstellingen ingelast en vliegen de laatste kaarten voor de voorstellingen in het Fakkeltheater de deur uit! Mocht je nu geen ticket kunnen bemachtigen, kan je ook in het najaar gaan kijken. ‘Tot Altijd’ loopt nog tot en met 10 maart in Antwerpen. In november en december reist de voorstelling Vlaanderen rond. Een absolute aanrader!
En je raadt het al, ik ga zéker nog eens kijken! En misschien waag ik me dáárna eindelijk eens aan de film…
Sybiel Verstraete